ГIурбан цIайца наьха дог гIоздаккхар

ГIурбан цIайца наьха дог гIоздаккхар
Фото: serdalo.ru

Дукха хана денз, гIалгIаша геттара чIогIа айдаь, доккхадаь дезду параз марха кхаьбачул тIехьагIа цу тIехьа доагIаш дола мархий цIай. Цу деношка гаргарча наьхацига дIачу-хьачу а ухаш, параз марха къоабал хилар догдоахаш шоайла ловцаш доахаш, Даьлагара адамашта дикадар дехаш хул бусалба нах. ГIалгIай бусалба дин чу мичча хана баьхка бале а, цар къаман керттера цIай а хинна, Iадат а хинна дIаэттад из мархий цIай. Геттара дукха а дезаш лерхIам бу цун гIалгIашта юкъе. Тахан, гIалгIашка, шун къаман цIай малагIа да аьнна хаьттача, цар луш дола жоп да – мархий цIай. Ишта дIаэттад из вайна юкъе.

Бусалба Iилма дийшачар хьаяхачох мархий Iидал доккхагIа да гIурбан Iид. ГIурбан Iидан хьалхара ди дIадаьнначул тIехьагIа цу тIехьа тIадоагIача кхаь дийнахьа цIай долаш, гIурбан хIама ювш хилар деза да бусалба наха. Дала царна цIай даьд цу деноех. Цу деношка марха ма кхаба а йоах бусалбаша. Цу деношка дукха Даьла цIи яхар, къаьстта Такбир яхар, нах шоайла хьоашалгIа ахар, шу эргадаккхар, безаме дош алар, юхь елаенна хилар геттара деза да йоах дийшача наха. ДIауйла йича, мархий цIай долча деношкахьа вай хьувзача тайпара хьувза тоам болаш дар вайна гIурбан цIай долча деношка а. ХIана аьлча, доккхагIдола цIай да ер бусалбаша ма аллара. Мархий цIай деза а деш, гIурбан дар юха а тетташ вайна юкъе дIаэттадале а, ди тIехьа из меттаоттаде а, наха юкъе дIачIоагIде а, адамашта из ма дарра довзийта а уйла йолаш ба мехка юкъарча организацей викалаш. Аьттув балба цар цу тIехьа.
Укх тIехьарча ворхI-бархI шера Iадат а хинна дIаэттад вай мехка ГIурбан цIай дездара гIулакх. 2012 шера доладелар из дIа. Юххьанца КПЦ «Эздел» яхача юкъарчено да-нана доацача бошта, вахара хьал атта доацача дезала берашта, заIап долча берашта хилда аьнна, цар дог хьаста лаьрхIа «Лоа делхача хана» яхача спиктакла постановка оттайир гIурбан дозал дувцаш. 250 бера билеташ Iалаш а даь, мехка къонача хьежархой театре доккха цIай дир цох цу хана берашта, совгIаташ а декъаш. Цул тIехьагIа тIадоагIача шера а хилар из иштта, геттара бераш гIаддугаш.
2014 шера геттара доккха цIай дир Наьсарен йоккхача майдан тIа, гIурбан цIай долча деношка эзараш мехка бахархой гул а беш, царна цох салоIам бе дагахьа. Цу хана шахьара администрацес а дакъа лоацаш, мехка юкъарча организацеш а дакъа лоацаш из болх дIабихьар КПЦ «Эздела» викалаша. Цул тIехьагIа 2015 шера МогIалбика шахьаре а дир из цIай иштта деза. Цу хана денз, хIара шера из дездеш хьадоагIа вай мехка Наьсареи, МогIалбикеи.
Юххьанца из цIай доладеча хана цу хьалха лаьттарашта кулгалдеш из гIулакх чакхдоаккхаш хьалхале шийга йолаш вар КПЦ «Эздел» юкъарчен кулгалхо хинна ПхьаргIилганаькъан Ахьмад. Цунга гIолла хайр тхона из Iадат мишта доладелар вай мехка:
«ВорхI-бархI шу тIехьашка а ваьнна уйла йича хоза хета. Цу хана хинна уйла кхоачаш хиннай-кх тха аьнна а хета. Мархий цIай санна гIурбан цIай вайна юкъе Iадат а хинна дIаоттаргдолаш, берашта цох бокъонца цIай долга дIахайта болабаь болх ма барий из юххьанца беча хана. Царна цу цIайх дар хьагучадаккха а, цар дог гIоздаккха а, дIахо йодача хана цох Iадат хилийта а уйла йолаш. Цу тIагIолла бераш из дикагIа кхетаду, цIенагIа дIаэц. Тахан Даьла къахетамца из хIама вайна юкъе гIор а даьнна, Iадат а хинна, наха дукха а дезаш дIаэттад. Iаьдала а юкъара а организацеш цу юкъе дакъа лоац. Юххьанца из болх болабеча хана дага хинна уйла кхоачаш хиннай, вай массадараш цхьана айтта из гIулакх дIачакхдаккхар бахьан долаш. Дала къоабала сагIа долда цу гIулакха дакъа мел волчунна. Дала укх хана чухьа вай кхаьба марха а, вай Iид а, даь гIурба а – еррига Iамал къоабал а яь дIаэцийла вайгара. Вай могаш маьрша а долаш юха йоагIийла вайна ер ха», — йоах цу хана «Эздел» юкъарчен хьалха лаьттача ПхьаргIилганаькъан Башира Ахьмада.
Август бетта 12 дийнахьа МогIалбика шахьара Оржоникидзе Серго цIерагIча йоккхача парке дукха адам гулденнадар гIурбан цIай долча даьхка. Ерригача района бахархоел совгIа, мехка цхьацца йолча юрташкара баьхка нах а бар укхаза. Боккхий нах, исти, бераш дог гIоздаьнна бар шоашта кийчдаьча цIайна раьза болаш.


МогIалбика шахьаре хинна доккха той дIахьош цига дукхачар дакъа лаьцад: шахьара администрацес гIо даьд наха вIашагIкхетар дIадахьа йоккха парк нийъсерца, шахьара къонабарий цхьоагIоно дакъа лаьцад, хIара шера укхаза наха Iоховша гIандаш истолаш Iалашдеш дакъа лоацаш ва Эсмарзнаькъан Адам, иштта Кхоартой Беслан 1600 сага даала шийгара плов Iалаш дьад хьалха а дайтадар цо иштта плов, «Кушт» яхача низъоамала клубо дакъа лаьцад, «Антилирик» яхача цхьанкхетара тоабан кагийча наха гIо даьд, шахьарерча яхь йолча кагийча наха шоай цIи а ца йоаккхаш доккха дакъа хьаллаьцад. Царна массанена а баркал йоах ГIурбан цIай дIахьош хьалха латтачар. Шоай районе бахача наха меттал мехка а цох цIай де уйла йолча цар цхьаккха хIама кхо а ца деш камаьрша чакхдаьккхар шоаш доладаь гIулакх.
Юххьанца вIашагIкхетар доладелар дагахьа Къуръан ховш волча Долакоарча Аленаькъан Хаваша аят дешарца. Цул тIехьагIа сцена тIа ваьнна къамаьл дир МогIалбика шахьара дас Аьганаькъан Сулаймана.
«Тахан вай укхаза гулденна бахьан да – бусалба наха цIай хилар. Цудухьа да вай дог гIоздаьнна а, товр хинна а, вIаши деладенна а. Вай парк тоаергйолаш я Дала аьннадале. ХьатIадоагIача шера Дала аьннадале лаьрххIа укх гIулакха проект чакх а яьккха, администрацес доккха дакъа а лоацаш дIахьоргда вай ер деза цIай. Укх юкъе дакъа мел лаьцачарна доккха баркал хилда, доккха цIай да ер, Дала дездаь. Дала вай гIурба къоабала долда. Маьрша дахалда шо», — аьлар шахьара дас МогIалбика шахьархошка йист хулаш.
Ши эзар гаргга болча наха укхаза кийдаь эздича IаьдалагIа даь плов дар, даггара кийчбеш мерза боамби бар, Iодотташ шийла квас дар, IотIаюаш хьаьна морожни яр, берашта хьадекъаш мерза даараш чудоахка совгIаташ дар, берашта ловза дехьеи-сехьеи овттадаь батуташ дар, иштта кхы а дукха сакъердама гIулакх дар гулбеннарашта Iалашдаь. Из доацаш ухказа Къуръан дешара конкурсаш яр кIаьнкаша а йиIигаша а дакъа лоацаш, Даьла салам хилда цунна ИбрахIим пайхамара дезалца, вай къаман Iадаташца ювзаенна яхьараш яр. Цул совгIа, кхера айбеш, тIехкараш тIеха латараш, теннисах ловзаш, кхы а цхьацца низъоамала даькъе яхьаш яр. Цу масса йолча яьхьарашка хьалхара моттигаш яхачарна цхьацца устагIа бийкъар. ШоллагIа, кхоалагIа моттигаш яьхачарна ахчанца совгIаташ делар цар массане дог хьоасташ.
Наха юкъе гIолла дIаволавелча зе йиш яр дог гIоздаьнна лелача наьха йовхьамаш, делаш, тувсалуш ловзаш лелача берий гIаддахар. Къаьстта боккхийча наха доккха товр хиннадар цох: «Укх шера кхозлагIа нийсъеннай со укх цIайга. Далла хоастам ба ях аз ер юкъедаьннача. Тха хана да мича дар ер мо хIамаш. Тахан фу хала да бусалба хила. Сона чIоагIа хоза хеташ дукха дезаш цIай да ер. Массавар раьза волаш ва укхаза. ДIахо а сайна могача хана укхаза хьааха лаьрхIа я со. Укхаза се хьайоагIаш сайца сай виIий бераш доаладаьд аз. Эггара хьалха царна – берашта да ер цIай. Тахан укхаза наьха дог хьаьстараш Дала ше хьоасталба, ялсамаленца бекхам болба даьчун духьал», — аьнна дийцар цIайга енача Довхана.
МогIалбике санна Наьсарен шахьаре а хилар цу дийнахьа доккха цIай. Ахъэзар совгIа саг вар укхаза дакъа лоацаш, цIай дездеш, шоай самукъа доаккхаш. ВIашагIкехтар Iалашдаьраш «Союз фондов Ингушетии» яха юкъарче я Наьсарен администрацеца цхьана, цар гIо дирца. Укхаза а МогIалбике санна ловзараш, яхьаш, сакъердам бар. ХьатIадоагIача шера Наьсарехи, МогIалбикахи хьакхетаезаш Магас, Илдарха- ГIала, ЖIайрах йисай. ТIаккха дизза къаман цIай хургда цох берригача мехко дакъа а лоацаш.
Юххьанца волалуча хана аз дийца мархий цIай санна бусалба наьха дегаш хьоасташ, царна товр деш, Даьла раьза варгахьа ер цIай вай къаман Iадат а хинна дIаоттаргда, тахан санна дIадодаш хуле. Вай массадараш укх гIулакха тIехьа цхьана къахьегаш хуле ма хетта чакхдоаккхалургда из гIулакх.
Марха, Iид, гIурба Дала къоабала долда. Вай могаш маьрша а долаш юха хьатIадоагIалда вайна ер ха а, ди а, шу а.
Матенаькъан Илез

№ 119 (12254), ера, 15 август, 2019 шу / четверг, 15 августа 2019 года

 
По теме
Представители Ингушетии отправились на второй Большой круг российского казачества, который собрался в Москве в храме Христа Спасителя, сообщили в министерстве по внешним связям, национальной политике,
ХАДИС ДНЯ - Magas.Su Сообщается от Ибн ‘Умара, да будет доволен Аллах им и его отцом, что Посланник Аллаха ﷺ сказал:
Magas.Su
АЯТ ДНЯ - Magas.Su О те, которые уверовали! Бойтесь Аллаха, и пусть душа посмотрит, что она приготовила на завтрашний день.
Magas.Su
В ОФСИН России по Республике Ингушетия прошли пожарно-тактические учения - ОФСИН по Республике Ингушетия Сотрудниками ведомственной пожарной охраны ОФСИН России по Республике Ингушетия совместно с работниками пожарно-спасательной части № 4 г. Карабулак МЧС России по региону были проведены занятия,
ОФСИН по Республике Ингушетия
Суд апелляционной инстанции по уголовным делам Верховного суда Ингушетии 28.03.2024 рассмотрел материал досудебного производства по апелляционной жалобе защитника на постановление Магасского районного суда,
Верховный Суд
Корь - это острое инфекционное заболевание, характеризующееся общей интоксикацией, воспалительными явлениями со стороны слизистых глаз, носоглотки, верхних дыхательных путей, характерной сыпью.
Роспотребнадзор
В рамках реализации всероссийского проекта «ДоброВСело» врачи Сунженской центральной районной больницы совместно с волонтерами-медиками провели масштабное профилактическое мероприятие в сельских поселениях Чемульга и Аршты.
Газета Ингушетия
Стартовал региональный этап Всероссийского конкурса исследовательских проектов «Без срока давности» - Министерство Образования С 20 марта стартовал региональный этап Всероссийского конкурса исследовательских проектов «Без срока давности», который продлится до 10 апреля 2024 года.
Министерство Образования