Массане кхабанза баргбоацаш, бусалба наха Дала тIабилла, цар къиношта гешт деш ба параз мархий бутт. Укх бетта шоаш деш дола дикаш, луш дола сагIа совдаккха гIерташ къахьегаш хул дунен тIа мел дола бусалба адам. ХIана аьлча, Дала дуккхазза совдоаккхаргда аьнна да, укх бетта чухь даь дола моллагIа а дика хIама. Даьлера салам моаршал хилда цунна Даьла элчас аьннад яхаш бусалбаша хьадувц, «Ший бусалба вешийга марха дастийтача сага, из кхаьбачун хулаш мо маьл хургба, вокхачун маьлах хIама эша а ца луш», аьнна. Цудухьа цу маьла юкъе баха гIерташ нахага марха дастийтар духьа уж гулбеш царна хIама дуадеш моттиг лелаю бусалба наха.
Буро тIарча «Суннитский» оалача рузбан маьждиге Iадат а хинна дIадахад, мархий бетта хIара сайранна цига гулбеннача нахага марха доастийташ, дукхача наха цхьана маьркIижа а, пхьера а, таравихьа а, витара а ламазаш деш. Цхьацца болча наха, е тоабаша шоашта белгалъяь сайренаш дIатIа а ийце барт болаш дIахьу из болх. Цу юкъе дакъа лоацаш духхьал хIири хиннача а ца Iаш, гIалгIай а кхыча къамах бола нах а хул.
Мархий бетта юкъ екъалуча буса, Пригородни районерча гIалгIаша вIашагIъелла лелаеш йолча Ингушское национально-культурное общество (ИНКО) «Даймохк» яхача юкъарчено кхы а нах тIахьийха марха доастийташ моттиг нийсъелар. Ала деза цу тайпара марха доастийташ йола сайре гIалгIаша укх шера шозлагIа дIахьош хинналга а, из гIулакх хоза Iадат хинна дIаэтталга а.
ИНКО «Даймохк» юкъарчен тхьамада волча Шоанхой Iамархана Элберда яхачох, укх тайпара вIашагIкхетараш дукхагIа мел хул къамашта юкъе барт совбоал, дIахо йодача хана машар латтаргболаш кIийле хул, нах шойла дикагIа дIа-хьа бовз, беркат дарж.
«Ер болх оаха ишта лелабу шоллагIа шу да. ХIири, гIалгIай боацаш кхы а дукха кхыча къамах нах хул укхаза маьждиге марха доасташ. Уж болхлой ба, студенташ ба, туристаш ба, иштта кхыбараш а. Царна вай дIадовзийта а, гIалгIай довне боацаш маьрша нах болга дIахайта а, къамаштеи, бусалба нахаи юкъе барт хилийта а, гIалгIашта баха-бахка паргIатагIа хургйолаш а, цига озавала везаш хIама доацилга наха дIабIаргдайта а беш болх ба ер. ХIанз Iадат а хинна дIаэттачул тIехьагIа дIахо иштта барт а болаш, машар тIехьа кхы а ер болх дIагIоргба аьнна хет тхона. Бусалба нах къахетаме, сабаре, кIаьда хила безаш бутт ба ер. Дала вай марха къоабала долда, хьийга хало маьлехьа йойла», — аьнна белгалдир, цу гIулакха хьалха латтача Шоанхой Элберда.
МаьркIижа ламаз даьчул тIехьагIа маьждига кIалхарча гIата чу IокIал а байна цу чу хIама дуаш, марха доасташ, дIа-хьа къамаьлаш деш ха дIайихьар бусалба наха. Укхаза вена дакъа лоацаш Къилбаседа ХIирийчен муфтий Гацалов Хаджимурат а вар. Марха доасташ нах болча юкъа дош оалаш йистхиннача цо дийцар, бусалба наха цхьана марха дастар шийх беркат хьадоалаш хиларал совгIа, царна маьл хулаш а хIама да аьнна.
«ЧIоагIа дика болх ба вай тахан укхаза иштта гулденна. ХIана аьлча, дукхагIа вIашагIдеттадаларца, вIаший къамаьл хиларца, гIулакх леладирца мара нах шойла бовзац, гаргалол совъялац. Къамашта юкъе барт хургболаш, вай дахар Даьла раьза хургволча наькъ тIехьа хургдола оагIо лелаеш хила деза вай. Тховсара вай вIашагIкхетар а Ин Ша АллахI иштта да. Доккха беркат да марха дастаргахьа, хица, хурмайца, маькхаца, кхыдолча даарашца. Дала вайна хьаденна беркат да ер. Цул совгIа шийгахьа маьл совбоалаш хIама да наха цхьана марха дастар. Кхыча сагага марха дастийтача сага, из кхаьбачоа хулаш бола маьл хул, вокхан маьлах хIама эша а ца луш. Хурма е хий денна а, е кхыдола хIама денна а вай сага моцал йохайича Дала цох боккха маьл лу вайна», — аьнна дийцар муфте Хаджимурата.
Марха доасташ хIама диа баьлча юха лакхе маьждиге хьалтIа а байна гулбеннарашта юкъе викторина оалаш йола яхьараш дIайихьар. Цига хинна хаттараш дар бусалба динца дувзаденна. Викторина дIахьош хиннар вар Къилбаседа ХIирийчен муфте гIонча вола Аршиев Батраз. Марха дастара сайре дIахьош хинначар совгIата Къуръанаш дийкъар хаттарашта нийса жоп денначарна. Уж пхийтта саг вар.
Цу тIехьа таравихь ламаз а даь, гIулакх чакхдаьлча, цхьацца бола нах шоайла дIа-хьа бовзаш къамаьлаш а даь, хозача гIулакхаца дIа-хьа къаьстар Даьла духьа вIашагIкхийтта тайп-тайпарча къамаех бола бусалба вежари. Белгалде деза, марха доастача дакъа лоацаш хиннараш маьждиг хьалдизза нах бар, аьнна.
Лакхе интервью енначар аьнначох маьл болаш а, наха юкъе барт беш а Iадат да из. ХIаьта цига нахага марха дастийтара гIулакх цхьан сага шийна дIатIа а ийца, ший цIи ма яккха аьнна дIадерзадаьд. Вай марха а, сагIа а Дала къоабала долда вай.
Матенаькъан Илез
№ 75 (12210), ера, 23 май, 2019 шу / четверг, 23 мая 2019 года